ما باحفظ مفاخر نيشنلزم افغاني و تاريخ و سوابق آن و مبارزه مردانه درين راه حاضريم با دوستان همجوار گرامي خود يك زندگاني دوستانه و صلح جويانه بسر بريم، ولي هيچكس را اجازت نخواهيم داد  كه مفاخر و تاريخ و سوابق مارا غارت نمايند.

 

 مرحوم علامه حبیبي

 

۱۲۸۹-۱۳۶۳

1910-1984

که څه هم د هر اولس کلتور او ثقافت ځیني نور عناصر او آرې هم لري مګر پوهنه او ژبوری ( علم، ادب) د کلتور بنسټونه دی. په نړۍ کښي هیڅ داسي ولس نه سته چی بیله دغو دوو آرو دي ددوی د ثقافت ودانۍ ټینګه  درېدلې وي‎ یا دي بیله دغو عناصرو د ملي ثقافت خاوندان سوي وي.

 

  خدای بخښلی علامه حبیبي

 

علامه حبيبي د څيړنو مرکز

مرکز تحقيقات علامه حبيبى

About This Site

English
دری
پښتو

This website is dedicated to Professor Abdul Hai Habibi's life and his scholarly accomplishments so those with an interest in literature and historical research may have access to his scholarly work. The Alama Habibi Research Center is responsible for hosting this website. The Habibi Research Center was launched 20 years ago to publish his books and other works. During the initial stages of its operation the Center first published two of his unknown poetic works, Dard-e Dil (Lament of the Heart) and Payam-e A'sr (Message of the Time) and the Memoirs of Saints of Sulaiman Maku. Following that, another unpublished work, The History of Disintegration of Afghan Monarchy, was prepared and printed. Since these books are mainly available to readers in Afghanistan, Iran and Pakistan, it was deemed necessary that a website containing his work be launched so that his writings are available to readers all over the world. Hence a website was started in 2010. This website contains four sections. The first section is an introduction of Professor Habibi, the second introduces his books, the third is related to his papers and the fourth part includes his poetic works. This website contains 37 books and 338 articles. The English portion comprises translations of some of his books and articles.

 

If we glance at the contemporary literature, history, linguistics and archeology of Afghanistan it will be difficult to find any researcher who has not used the publications of Professor Habibi. His scholarly work and writings have not only been recognized in Afghanistan, Central Asia and Southeast Asia but throughout the world and they have been regularly used as references by scholars.

 

Professor Habibi was the son of Mullah Abdul Haq Akhundzada, granson of Mawlawi Abdul Rahim Akhundzada and the great grandson of Mawlawi Habibullah, famous as the Kandahari Researcher. The eminent scholar, Habibullah Akhundzada, also know as Habo Akhundzada Kandahari, opened the first society for erudition and education in the city of Kandahar during the 19th century and he nurtured hundreds of students. He wrote 33 books in Pashto, Dari and Arabic. Unfortunately most of his writings are lost due to unforseen circumstances or are not in use anymore. A few of his works can be found in Haidarabad, Daccan, Peshawar, the National Archives of Afghanistan and in the private library of the late Professor Abdul Shukur Rashad. His scholarly work ushered in a period of scientific and literary renaissance.

 

From his youth Professor Habibi was engaged in writing and research. His last work is the Discovery of the Shahnama (Book of Kings) Before the Mongol Period. He conducted research on Dari, Pashto and Urdu literature, linguistics, bibliography, especially related to ancient Khorasan and present day Afghanistan, Iran and India and historical geography until the end of his life. During his lifespan of 74 years Professor Habibi wrote 117 books and booklets and over 500 historical and literary articles.

 

 

اين وبگاه به زندگى و آثار علامه عبدالحى حبيبى تعلق دارد. ذريعه اين وبگاه دوستان ادب و تحقيق تاريخى ميتوانند که به آثار حبيبى دسترس داشته باشند. برسى و مسئوليت اين وبگاه به مرکز تحقيقات علامه حبيبى تلعق دارد. مرکز تحقيقات علامه عبدالحى حبيبى بيست سال قبل به فعاليت آغاز نمود تا کتب و مقالات او را به چاپ برساند. در دوره اول اين کار اشعار چاپ نشده وى، درد دل و پيام عصر و تذکرة الاوليای سليمان ماکو چاپ و عرضه گرديد. بعد ازان يک اثر ديگر ناچاپ وى، تاريخ تجزيه شاهنشاهي افغان، بچاپ رسيد. چون اين کتب عموماً در افغانستان، ايران و پاکستان به خوانندگان مهيا است، براى اينکه آثار علامه به خوانندگان و علاقه مندان بيشتر که در ممالک ديگر جهان زندگى مينمايند عرضه شود به اين ضرورت پيدا شد تا آثار وى در وبگاهى بنام وى مهيا گردد.  همين بود که بسال١٣٨٩ش (٢٠١٠م) وبگاه علامه عبدالحى حبيبى ساخته شد. اين وبگاه چهار بخش دارد. قسمت اول مربوط به معرفى وى ميباشد، قسمت دوم کتب او را معرفى مينمايد، قسمت سوم مربوط به مقالات است و قسمت چهارم اشعار وى را عرضه ميکند. درين وبگاه ٣٨ کتاب و رساله و ٣٣٨ مقاله وی گنجانيده شده است. همچنين قسمت انگليسى حاوى ترجمۀ بعضى کتب و مقالات وى ميباشد.

اگر به آثار ادب، تاريخ، زبانشاسى و باستان شناسى نظرى بنمايم ما نوشته و آثارى را نخواهيم ديد که از مواد با ارزش علمى پوهاند حبيبى استفاده نکرده باشند. تاليفات و تحقيقات حبيبى نه تنها در افغانستان بلکه در آسياى مرکزى و ممالک آسيا شرقى و تمام جهان شناخته شده و بشکل مراجع ازان استفاده صورت ميگيرد.

علامه عبدالحى حبيبى پسر ملا عبدالحق آخندزاده، نواسه عبدالرحيم آخندزاده، و کواسه علامه مولوى حبيب الله مشهور به محقق قندهاري بود. علامه حبيب الله مشهور به حبو آخندزاده کندهارى در قرن ١٢ هـ ق جمعيت علم و دانش را در شهر کندهار تشکيل داده بود و صدها شاگردان را پروش داده بود. وى ٣٣ کتب را به زبانهاى پشتو، درى و عربى تاليف نموده بود که متأسفانه نظر به شرايط زمان و وقايع که به ميان افتاده آثار گرانبهاى علمى وى به ما نه مانده و يا از استفاده مانده است يا گم شده است. يک تعداد کم از آثار وى در حيدرآباد، دکن، پشاور و آرشيف ملى افغانستان و در کتاب خانه علامه پوهاند عبدالشکور رشاد موجود است. افکار پر ابتکار وى دوره رسانس علم و فنون را بميان آورده بود.

علامه حبيبى از جوانى مشغول نوشته و تحقيقات بود. آخرين اثر علمى وى کشف شاهنامه قبل از دورۀ مغل است. وى تا آخر عمر خود به مطالعات تاريخ، تاريخ زبانشاسى، کتاب شناسى، بلخصوص آن کتب که به خراسان کهن، افغانستان و ايران کنونى و هند تعلق دارند و جغرافياى تاريخى ادامه ورزيد. در مدت زندگانى ٧٤ ساله خويش علامه حبيبى ١١٧ کتاب و رساله و تقريباً ٥٠٠ مقالات علمى و ادبى را به جامعه تقديم نموده است.

 

 

 

  دا ویبپاڼه د آرواښاد علامه عبدالحي حبيبي ژوند لیک او آثارو ته ځانګړی سوې ده. دلته به د ادب مینه وال او تاریخ څېړونکي د حبیبي آثارو ته لاس رسی ولري. د دی پاڼي چلول او مسؤلیت د علامه حبيبي د څيړنود مرکز په غاړه دی.  د علامه حبيبي د څيړنو مرکز شل کاله پخوا د علامه د کتابونو او مقالاتو د چاپولو کار پیل کړ او د دې کار په لومړۍ برخه کي يې د علامه ناچاپه   پاړکي، درد دل او پيام عصر او د سليمان ماکو تذکرة الاوليا چاپ او خپاره کړل. تر دې وروسته يې يو بل ناچاپه اثر، تاريخ تجزيه شاهنشاهي افغان، په چاپ ورساوه. خومتأسفانه چي دا کتابونه  تر ډېره يوازي په افغانستان، ايران او  پاکستان کي لوستونکو تر لاسه کولای سوای. په نورو هیوادنو کي میشتو افغانانو او د علامه د آثارو مینه والو ته د لاس رسي په خاطر، د علامه حبیبی د لیکنو مجموعه په کال ١٣٨٩ش (٢٠١٠م) کي د ده په نامه ويب پاڼه کي خپاره سول. دا ويب پاڼه په څلورو برخو کي ده. اوله برخه يې د علامه په پېژندنه اړه لري، دوهمه برخه يې د ده کتابونه دي، دريمه برخه يې مقالې او په څلورمه برخه کي د ده اشعار دي. په دې ويب پاڼه کي د ده ٣٨ کتابونه او رسالې او ٣٣٨ مقالې وړاندي سوي دي، همدا راز په انگريزي برخه کي د ده د يو شمير کتابونو او مقالو ژباړني سته.

 

 که د افغانستان معاصر ادب، تاريخ، ژبپوهني او لرغونپوهني او آثارو ته ځير سو نو داسي ليکني او آثار به نه وي چي د پوهاند حبيبي د ارزښت مند علمي پانګو څخه استفاده نوي سوې او خپاره سوي وي. د علامه حبيبي څيړني او تأليفات نه تنها په افغانستان بلکې دمنځنۍ آسيا، ختيځي آسيا هيوادو برسيره په ټول جهان کي منل سوي او د مؤخذ په توګه ور څخه استفاده کيږي.

 

 علامه پوهاند عبدالحی حبيبي د ملا عبدالحق آخندزاده زوی، د مولوي عبدالرحيم آخندزاده لمسی او د علامه مولوي حبيب الله مشهور په محقق کندهاري کړوسی ؤ. ستر علامه حبيب الله آخندزاده مشهور په حبو آخندزاده کندهاری په ١٢هـ ق پيړۍ کي د کندهار په ښار کي د علم او پوهني ټولنه ايجاد کړې وه او په سلهاو ځوانان ئې روزلي وو چي په پښتو، فارسي او عربي ژبو کي ٣٣ کتابونه کښلي دي چي په خواشيني سره د علامه حبو آخندزاده ډېر څيړنيز او علمي ليکني د شرايطو او پيښو د زيان څخه په امن ندي پاته سوي يا د استفادې څخه وتلي او يا هم ورک سوي دي، ډير لږ شمېر اوس اوس د حيدرآباد، دکن، پېښور، د افغانستان ملي آرشيف او د علامه اکاډميشن پوهاند عبدالشکور رشاد په کتابتونو کي موجود دي چي د علامه حبو آخندزاده افکار د ابتکار څخه ډک او د علومو او فنونو د رنسانس دوره ئې راوستې وه.

 

علامه حبيبي د ځواني څخه په څېړنو او ليکنو بوخت وو. د ده آخيرنى علمى اثر کشف شاهنامه قبل از دورۀ مغل دى. ده خپل د عمر تر پای پوري په  فارسي، پښتو او اردو  ژبو تاريخ، د ژبو د پوهني تاريخ، د کتابونو پيژندنه، خوصاً چي په زوړ خراسان او اوسني افغانستان ايران او هند اړه لري او تاريخي جغرافيا مطالعو ته دوام ورکړ . علامه حبيبي خپل د ژوند په ٧٤ کلو کي  ١١٧ کتابونه او رسالې کښلي دى او تقريباً ٥٠٠ علمي او ادبي مقالې يې جامعې ته وړاندي کړي دي.